شبیه سازی تأثیر دما و طول روز بر فنولوژی و انتقال مجدد ماده خشک به دانه در لوبیا چشم بلبلی

این تحقیق به منظور بررسی ویژگی های نموی گیاه لوبیا چشم بلبلی در 6 تاریخ کاشت(20 اردیبهشت، 4 خرداد، 18 خرداد، 4 تیر، 20 تیر و 5 مرداد) طی سال زراعی 88-87 در مزرعه شرکت تعاونی تولید شهر بیارجمند اجرا شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده در 3 تکرار به اجرا درآمد. در این طرح اثر دو عامل مورد بررسی قرار گرفت. عامل اصلی، تاریخ کاشت(به عنوان مکان های مختلف با دما و طول روز متفاوت) در 6 سطح، عامل فرعی، واریته، در 2 سطح(واریته محلی بیارجمند و مشهد) بود. این آزمایش به منظور بررسی عکس العمل نمو فنولوژیکی و انتقال مجدد ماده خشک به دانه نسبت به دما و فتوپریود در تاریخ های مذکور کشت گردید. برای کمی کردن واکنش سرعت سبز شدن به دما و سرعت گلدهی به دما و طول روز از توابع متعددی استفاده شد که در بین آن ها مدل بتا برای پیش بینی زمان سبز شدن هر دو واریته و تابع بتا-نمایی منفی به عنوان تابع برتر برای پیش بینی زمان گلدهی هر دو واریته انتخاب شدند. ضمنا برای کمی کردن درصد انتقال مجدد به دانه نیز از مدل ساده خطی استفاده شد. با استفاده از توابع برتر، دمای پایه و مطلوب برای مرحله سبز شدن و دماهای پایه و مطلوب و طول روز بحرانی و ضریب حساسیت به طول روز برای مرحله گلدهی تعیین شدند. دمای پایه و مطلوب برآورد شده توسط مدل بتا برای مرحله سبز شدن در واریته بیارجمند به ترتیب، 32/8 و 48/24 درجه سانتی گراد و در واریته مشهد، 09/7 و 65/24 درجه سانتی گراد بود. دمای پایه و مطلوب برای مرحله گلدهی در واریته بیارجمند 39/11 و 44/22 و در واریته مشهد 37/9 و 84/21 درجه سانتی گراد محاسبه شد. مقدار دمای سقف در این مطالعه به طور ثابت 45 درجه سانتی گراد فرض شد. طول روز بحرانی و ضریب حساسیت به طول روز برآورد شده در گیاه لوبیا چشم بلبلی واریته بیارجمند به ترتیب 44/14 و 94/0- و در واریته مشهد 61/14 و 5/0 ساعت بود. حداقل تعداد روز از کاشت تا سبز شدن توسط مدل بتا در واریته بیارجمند 21/7 روز و درواریته مشهد 75/6 روز تخمین زده شد. در رقم بیارجمند، به ازای یک ساعت افزایش در طول روز، حدود 8/8 درصد کاهش انتقال مجدد ماده خشک ازساقه بدست آمد. این در حالی است که در رقم مشهد، درصد انتقال مجدد از ساقه به دانه واکنشی به تغییر طول روز نشان نداد. این عدم واکنش، برای دما نیز صادق بود. با افزایش دما به مقدار یک درجه سانتیگراد، درصد انتقال مجدد از ساقه در رقم بیارجمند به میزان 57/2 درصد رو به کاهش نهاد.